Naar een koolstofarme welstand
Door: Johan van de Gronden
Blijf op de hoogte en volg Johan
23 November 2012 | Suriname, Paramaribo
Het donkerblauwe kostuum dat ik voor de gelegenheid door de jungle heb gesleept, komt helemaal gekreukt uit mijn koffer. Hmm, zo kan ik een staatshoofd toch moeilijk onder ogen komen. Een blik in de kast van het hotel biedt uitkomst. Er staat zowaar een werkend stoomstrijkijzer in met een heuse strijkplank. Na een kwartiertje strijkarbeid ben ik trots op het resultaat. Zo kan ik wel voor de dag komen. Maar waar zijn die manchetknopen? Ik zet mijn toilettas en mijn koffer op z'n kop: geen manchetknopen. Die heb ik vermoedelijk achtergelaten in Paramaribo. Nou ja, dan de hemdsmouwen maar een beetje discreet oprollen. Met het jasje er over heen ziet het er toonbaar uit. Zijden gele das om en hopla. De jungle boots maken plaats voor net donkerblauw schoeisel.
Het lijkt misschien een tikkeltje overdreven, maar ik heb een allergie voor bezwete witte mannen, die in de tropen ieder gevoel voor decorum verliezen. Als je de koningin thuis een handje mag schudden, verwacht iedereen als vanzelfsprekend dat je gepast gekleed gaat. Er is geen enkele reden om rond de evenaar een andere standaard aan te leggen. In het bos met boots en safari shirt, in het kabinet van de president gewoon met pak en das.
President Donald Ramotar is een gemoedelijk ogende man. Hij maakt met een van zijn naaste adviseurs een uur voor ons vrij. Er is weinig protocol. En we worden stipt op het afgesproken tijdstip ontvangen. Ik moet inwendig een beetje grinniken om de ambiance. In de werkkamer van de president staan gewoon een paar verhuisdozen in een hoek en het massieve houten bankstel met de okergele kussens doet in niets denken aan de Klippan bankjes van IKEA. Dit bankstel lijkt gemaakt voor de eeuwigheid.
Op de agenda staat vooral de 'low carbon development strategy' van Guyana. Dat behoeft enige uitleg, want hier betreden we een wereld van afkortingen en complexe internationale afspraken.
Oud-president Jagdeo heeft het economisch kwakkelende en onder armoede gebukt gaande Guyana er de afgelopen jaren weer behoorlijk bovenop geholpen. Jagdeo is een bijzondere man met een aanstekelijke visie. Hij verdient een bijzonder plekje in de moderne politieke geschiedenis van zijn land. Zo wist hij de handen op elkaar te krijgen voor een pad van economische ontwikkeling met inachtneming van de natuurlijke rijkdom van Guyana. Kom daar maar eens om in de wereld van ontwikkelingseconomieen: leiders die zowel oog hebben voor economische vooruitgang als natuurbehoud. President Ramotar heeft het stokje van Jagdeo overgenomen en zet diens beleid onverminderd voort.
Hoe werkt dat nu? Onder tal van internationale afspraken en verdragen zijn er manieren gevonden om een harde geldwaarde toe te kennen aan de bescherming van het regenwoud. De achterliggende reden is vrij simpel. Ontbossing leidt niet alleen tot natuurvernietiging, al met al draagt ontbossing, vooral in tropische zones, bij aan 20% van de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Tropisch bos is, zoals de deskundigen dat noemen, een koolstofreservoir. En waar het in hooggeindustrialiseerde landen vaak moeilijk is om maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen - maatregelen die veel tijd en geld kosten - is het met het met het terugbrengen van de mate van ontbossing in tropische gebieden gelijk prijs. Maar dat betreft wel vaak de landen met een lage maatschappelijke welstand. Dus wat is nu logischer om deze landen te belonen voor het behouden van hun bossen?
In de praktijk blijkt dit nog een hele weerbarstige materie. Je moet op een of andere manier tot een prijsbepaling komen. Je moet rijke landen vinden die bereid zijn om te betalen. En je moet de prestaties wel goed kunnen meten. Dat laatste wordt steeds gemakkelijker met de ontwikkeling van satellietbeelden. Je kunt in onze wereld van 'google maps' de boel eigenlijk niet meer voor de gek houden. Het vinden van landen die bereid zijn om te betalen is weer een heel ander verhaal. Diplomaten en regeringsleiders haasten zich om prachtige, gezwollen verklaringen af te geven bij de ene 'top' na de andere, het trekken van de portemonnaie is nog iets anders. Guyana heeft het grote geluk dat Noorwegen maar liefst $ 250 miljoen heeft toegezegd voor het behoud van het bos de komende 5 jaar. Dat gaat dus om 50 miljoen per jaar. Guyana zegt $ 500 miljoen per jaar te willen vangen voor 'gederfde' inkomsten die het land anders op de nationale winst- en verliesrekening bij had kunnen schrijven als ze hun natuurlijke hulpbronnen wel op een klassieke manier zouden benutten (houtkap, mijnbouw, noem maar op).
Guyana heeft op papier een zeer goed 'groen economisch plan'. Het is het mij een lief ding waard dat Guyana erin slaagt om zijn visie te verwezenlijken. In de eerste plaats voor de inwoners van Guyana, maar zeker ook voor de rest van de wereld. We zitten verlegen om succesverhalen op schaal die een alternatief kunnen bieden voor de koolstofintensieve economieen als de onze.
Gaande het gesprek blijkt wel hoe ingewikkeld de uitvoering van een groene visie in de praktijk blijkt te zijn. Noorwegen zag het niet zitten om zelf geldschieter en keurmeester te zijn en schakelde de Wereldbank im om de fondsen te beheren. Nou, dan weet je het wel: een hele batterij aan 'missies van deskundologen', een eindeloze reeks aan voorwaarden en het mondjesmaat vrijgeven van gelden. Niettemin komen nu de eerste behoorlijke bedragen beschikbaar voor circa 150 projecten die vooral ten gunste moeten komen aan de sociaal-economische positie van de Amerindiaanse bevolking in het binnenland van Guyana. Voor mij is dat de sleutel voor succes. Als gewone mensen die alledaagse levens leiden en die al generaties lang afhankelijk zijn van de natuurlijke hulpbronnen die hen als vanzelfsprekend omringen het verschil niet merken in hun dagelijks leven, dan zijn alle internationale beloftes voor niets geweest.
Zo bespreken we onder meer met de president en zijn - overigens zeer goed ingevoerde -staf hoe WWF Guyana nog effectiever zou kunnen ondersteunen bij het realiseren van hun groene ontwikkelingsplannen.
Aan het einde van het gesprek heeft Ramotar nog even tijd voor wat 'small talk'. Hij herinnert mij aan de Nederlandse koloniale geschiedenis in zijn land en vraagt naar de letterlijke Nederlandse betekenis van enkele hedendaagse plaatsnamen. In Guyana kom je zo maar plaatsnamen tegen als 'Uitkijk', 'Onverwacht' en 'Stabroek'. Slechts weinig Nederlanders weten nog dat wij ooit het bewind voerden over de plantages in Berbice en Demerara. Langs de Essequibo rivier getuigen Nederlandse forten nog van deze geschiedenis.
Na afloop geef ik in het kabinet van de president een kort interview aan de aanwezige pers. Patrick verzekert mij dat een en ander dezelfde avond nog op de lokale buis te zien zal zijn en te lezen in de ochtendkranten. Dan ben ik al gevlogen. Terug naar Paramaribo en aansluitend naar Amsterdam.
Voor meer informatie over WWF's werk in de Guyana's zie www.wwfguianas.org
Het lijkt misschien een tikkeltje overdreven, maar ik heb een allergie voor bezwete witte mannen, die in de tropen ieder gevoel voor decorum verliezen. Als je de koningin thuis een handje mag schudden, verwacht iedereen als vanzelfsprekend dat je gepast gekleed gaat. Er is geen enkele reden om rond de evenaar een andere standaard aan te leggen. In het bos met boots en safari shirt, in het kabinet van de president gewoon met pak en das.
President Donald Ramotar is een gemoedelijk ogende man. Hij maakt met een van zijn naaste adviseurs een uur voor ons vrij. Er is weinig protocol. En we worden stipt op het afgesproken tijdstip ontvangen. Ik moet inwendig een beetje grinniken om de ambiance. In de werkkamer van de president staan gewoon een paar verhuisdozen in een hoek en het massieve houten bankstel met de okergele kussens doet in niets denken aan de Klippan bankjes van IKEA. Dit bankstel lijkt gemaakt voor de eeuwigheid.
Op de agenda staat vooral de 'low carbon development strategy' van Guyana. Dat behoeft enige uitleg, want hier betreden we een wereld van afkortingen en complexe internationale afspraken.
Oud-president Jagdeo heeft het economisch kwakkelende en onder armoede gebukt gaande Guyana er de afgelopen jaren weer behoorlijk bovenop geholpen. Jagdeo is een bijzondere man met een aanstekelijke visie. Hij verdient een bijzonder plekje in de moderne politieke geschiedenis van zijn land. Zo wist hij de handen op elkaar te krijgen voor een pad van economische ontwikkeling met inachtneming van de natuurlijke rijkdom van Guyana. Kom daar maar eens om in de wereld van ontwikkelingseconomieen: leiders die zowel oog hebben voor economische vooruitgang als natuurbehoud. President Ramotar heeft het stokje van Jagdeo overgenomen en zet diens beleid onverminderd voort.
Hoe werkt dat nu? Onder tal van internationale afspraken en verdragen zijn er manieren gevonden om een harde geldwaarde toe te kennen aan de bescherming van het regenwoud. De achterliggende reden is vrij simpel. Ontbossing leidt niet alleen tot natuurvernietiging, al met al draagt ontbossing, vooral in tropische zones, bij aan 20% van de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Tropisch bos is, zoals de deskundigen dat noemen, een koolstofreservoir. En waar het in hooggeindustrialiseerde landen vaak moeilijk is om maatregelen te nemen om de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen - maatregelen die veel tijd en geld kosten - is het met het met het terugbrengen van de mate van ontbossing in tropische gebieden gelijk prijs. Maar dat betreft wel vaak de landen met een lage maatschappelijke welstand. Dus wat is nu logischer om deze landen te belonen voor het behouden van hun bossen?
In de praktijk blijkt dit nog een hele weerbarstige materie. Je moet op een of andere manier tot een prijsbepaling komen. Je moet rijke landen vinden die bereid zijn om te betalen. En je moet de prestaties wel goed kunnen meten. Dat laatste wordt steeds gemakkelijker met de ontwikkeling van satellietbeelden. Je kunt in onze wereld van 'google maps' de boel eigenlijk niet meer voor de gek houden. Het vinden van landen die bereid zijn om te betalen is weer een heel ander verhaal. Diplomaten en regeringsleiders haasten zich om prachtige, gezwollen verklaringen af te geven bij de ene 'top' na de andere, het trekken van de portemonnaie is nog iets anders. Guyana heeft het grote geluk dat Noorwegen maar liefst $ 250 miljoen heeft toegezegd voor het behoud van het bos de komende 5 jaar. Dat gaat dus om 50 miljoen per jaar. Guyana zegt $ 500 miljoen per jaar te willen vangen voor 'gederfde' inkomsten die het land anders op de nationale winst- en verliesrekening bij had kunnen schrijven als ze hun natuurlijke hulpbronnen wel op een klassieke manier zouden benutten (houtkap, mijnbouw, noem maar op).
Guyana heeft op papier een zeer goed 'groen economisch plan'. Het is het mij een lief ding waard dat Guyana erin slaagt om zijn visie te verwezenlijken. In de eerste plaats voor de inwoners van Guyana, maar zeker ook voor de rest van de wereld. We zitten verlegen om succesverhalen op schaal die een alternatief kunnen bieden voor de koolstofintensieve economieen als de onze.
Gaande het gesprek blijkt wel hoe ingewikkeld de uitvoering van een groene visie in de praktijk blijkt te zijn. Noorwegen zag het niet zitten om zelf geldschieter en keurmeester te zijn en schakelde de Wereldbank im om de fondsen te beheren. Nou, dan weet je het wel: een hele batterij aan 'missies van deskundologen', een eindeloze reeks aan voorwaarden en het mondjesmaat vrijgeven van gelden. Niettemin komen nu de eerste behoorlijke bedragen beschikbaar voor circa 150 projecten die vooral ten gunste moeten komen aan de sociaal-economische positie van de Amerindiaanse bevolking in het binnenland van Guyana. Voor mij is dat de sleutel voor succes. Als gewone mensen die alledaagse levens leiden en die al generaties lang afhankelijk zijn van de natuurlijke hulpbronnen die hen als vanzelfsprekend omringen het verschil niet merken in hun dagelijks leven, dan zijn alle internationale beloftes voor niets geweest.
Zo bespreken we onder meer met de president en zijn - overigens zeer goed ingevoerde -staf hoe WWF Guyana nog effectiever zou kunnen ondersteunen bij het realiseren van hun groene ontwikkelingsplannen.
Aan het einde van het gesprek heeft Ramotar nog even tijd voor wat 'small talk'. Hij herinnert mij aan de Nederlandse koloniale geschiedenis in zijn land en vraagt naar de letterlijke Nederlandse betekenis van enkele hedendaagse plaatsnamen. In Guyana kom je zo maar plaatsnamen tegen als 'Uitkijk', 'Onverwacht' en 'Stabroek'. Slechts weinig Nederlanders weten nog dat wij ooit het bewind voerden over de plantages in Berbice en Demerara. Langs de Essequibo rivier getuigen Nederlandse forten nog van deze geschiedenis.
Na afloop geef ik in het kabinet van de president een kort interview aan de aanwezige pers. Patrick verzekert mij dat een en ander dezelfde avond nog op de lokale buis te zien zal zijn en te lezen in de ochtendkranten. Dan ben ik al gevlogen. Terug naar Paramaribo en aansluitend naar Amsterdam.
Voor meer informatie over WWF's werk in de Guyana's zie www.wwfguianas.org
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
